مؤمنان بازیگوش!

مشاورۀ دینی - تربیتی

پرسش:

پدری یا مادری پرسیده‌اند:
با سلام و عرض ادب.
چگونه پسرهای دوازده‌ساله را به نماز خواندن تشویق کنیم؟ انگیزه‌ای به نماز ندارند. به زور و با عجله نماز می‌خوانند. حرف کسی را گوش نمی‌دهند و در برابر همة امور، بی‌خیال‌اند. آیا طردکردن آن‌ها تأثیری دارد؟ لطفاً راهنمایی فرمایید. متشکرم.

پاسخ ما:

درود بر شما که در اندیشة عبادت و دیانت فرزندتان هستید.

اینک چند نکته:
۱. پرستش خداوند، از امور فطری است و خدای سبحان، جان‌مایة آن را در نهاد آدمیان نهاده و بذر و نهال آن را در جان انسان کاشته است. ما برزیگران این بذر و کشت‌کنندگان این نهال نیستیم؛ بلکه باغبانان آنیم. باغبان دانا آن است که بذر و نهال را نیکو پرورش دهد؛ به آن، به اندازه، آب و نور و غذا بدهد؛ نه بیش و نه کم. و آن را از آفت‌ها دور نگه دارد تا شکوفا شود. آب زیاد و بیش از نیاز، بذر و نهال را می‌میراند و آب اندک و کمتر از نیاز، آن را می‌خشکاند. آفت‌زدگی هم آن را پژمرده می‌کند.
۲. «نمایاندن» بیش از «گفتن» اثر می‌گذارد. اگرچه گفتن نیز لازم است؛ اما نمایاندن، لازم‌تر است. شما عبادت و نیایش را به فرزندتان نشان دهید و البته گاهی نیز به آن فرمان دهید.
یادمان باشد که امام صادق(ع) فرموده است:
«کونوا دُعاةً لِلنّاسِ بِغَیرِ ألسِنَتِکُم؛ مردمان را با غیر زبانتان (بلکه با کردارتان) به سوی نیکویی‌ها دعوت کنید».
و به یاد داشته باشیم که پیامبر اکرم(ص) فرموده است: «صَلُّوا کَمَا رَأَیْتمونی أُصَلّی؛ ببینید همین‌گونه که من نماز می‌گزارم، نماز بگزارید».
اغلب چنین است که فرزند، از کردار پدر و مادر اثر می‌پذیرد و مانند ایشان رفتار می‌کند. عبادت و نیایش حال‌دار و به‌هنگام را به فرزندتان نشان دهید. همچنین او را در رفتن به مسجد و محافل دینی، با خود همراه کنید.
۳. از تشویق، استفادة شایان کنید. فرزندتان را برای عبادت و کارهای نیکویش تحسین کنید.
۴. از فشار، کمترین بهره را ببرید. عبادت با اکراه و اجبار، پایدار نیست.
۵. از تذکر زیاد بپرهیزید که اثر معکوس دارد؛ البته تذکر نیز لازم است؛ اما اندک و به اندازة ضرورت.
۶. در راه تربیت دینی فرزندتان از دیگران کمک بگیرید؛ از همسرتان، مربیان، معلمان، دوستان، خویشان، آشنایان.
این کمک خواستن را به گونه‌ای ماهرانه و زیرکانه انجام دهید تا فرزندتان احساس نکند برای هدایت او، دیگران را بر او گمارده‌اید. یا نپندارد که در انجام عبادت سست است و شما به‌ناچار، برای به راه آوردن او از دیگران کمک خواسته‌اید؛ چراکه در این صورت رمیده می‌شود و نتیجة معکوس به بار می‌آید. ظرافت و مهارت، در راه تربیت، ضرورتی حتمی است.
۷. «طرد کردن»ی را که در پرسش خود آورده‌اید، هرگز انجام ندهید. طرد‌ کردن، نه تربیت است و نه تنبیه. هرگز مباد که نوجوانتان را طرد کنید که بسیار زیان می‌کنید. طرد کردن نوجوان، یعنی انداختن لقمه در دهان افعی.

خدای مهربان، در مسیر تربیت نیکوی فرزندتان، یاورتان باشد.

علی‌اکبر مظاهری

مجله «خانه خوبان»، شماره ۱۱۱.